SCRIPTA MANENT © Ἐνδεικτική σταχυολόγηση ἔργων τῆς Εὔας Ἀρβανίτη-Μιχαλοπούλου. Ποιητικές δημιουργίες, Συγγραφικό ἔργο, Συμμετοχές σέ ἀνθολογίες, Βραβεύσεις, Συνεντεύξεις, Μελοποιημένα ποιήματα, Βίντεο ἀνάγνωσης ποιημάτων, Παρουσιάσεις-ἀξιολογήσεις βιβλίων, Είκονομηνύματα, Ἀρθρογραφία. Πνευματικά δικαιώματα κατοχυρωμένα.
Μετάφραση στην Αγγλική
From Xi to Sigma
by Eva Arvaniti-Michalopoulou
There are places—
without gardens of Babylon,
within a waning, weary Middle Age.
There are people—
without tombs whitewashed bright,
within the stench of counterfeit souls.
Amid the seeming and the surface,
But the moment sigma takes the shape of xi,
flee, save yourself
before the inner lands and rite
cast you to the unclaimed and forgotten.
For truly,
you never belonged to them.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ
τοῦ Διονυσίου Χριστοφοράτου, O MAΓΙΚΟΣ ΟΠΤΙΛΟΣ,
Ποιητική Συλλογή, Κάπα Ἐκδοτική, 2023
Βραβεῖο Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν 2024 Γ. Ἀθάνα, στὴν Τάξιν τῶν Γραμμάτων καὶ τῶν
Καλῶν Τεχνῶν
Ἁπὸ τὴν Εὔα Ἀρβανίτη-Μιχαλοπούλου
Ὅταν ἕνα βιβλίο ἀποσπάσει τὴν ἀνώτατη
διάκριση τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, τί χρείαν ἔχει ἄλλων μαρτύρων; Ἐν τούτοις
δυσχερέστερο καθίσταται τὸ ἔργο αὐτοῦ, ποὺ θὰ ἐπιχειρήσει ν’ ἀνεγείρει γέφυρα ἀνάβασης
στὸ ὕψος ἑνὸς ἔργου βραβευμένου ἀπὸ τὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν.
Ὀφείλω, συνελόντι εἰπεῖν,
νὰ διευκρινίσω πὼς ὁ λόγος τῆς προσέγγισης τοῦ Μαγικοῦ Ὀπτίλου εἶναι ἡ
συναίσθηση ἐσώτερου χρέους, ὡς ὁμότεχνη καὶ ὄχι ὡς βιβλιοκριτικός, πρῶτον νὰ
ἐπαναφέρω στὸ προσκήνιο, φρεσκάροντας στὴ μνήμη μας ἕνα καινοτόμο ποιητικὸ
δημιούργημα, διαχρονικῆς ἀξίας καὶ ἱστορικῆς γλωσσικῆς σημασίας, δεύτερον νὰ
συμβάλω ὡς ἔγγιστα στὴ διάδοση ποιοτικῆς ποίησης, πρεσβεύοντας τὴν ποιητικὴ
ἐγγύτητα καὶ τρίτον νὰ ἐκφράσω τὴν ἄποψη πὼς ἡ ἑστίαση ἑνὸς πνευματικοῦ
δημιουργοῦ στὴν ἀξιακὴ κλίμακα, καθώς καί ἡ σεμνότητα, ἡ ἀξιοπρέπεια καὶ τὸ
ἦθος του καλὸ εἶναι νὰ μὴν παραμερίζονται παρά νὰ προβάλονται, δεδομένου ὅτι ὁ
ἱκανὸς ποιητὴς ὡς φορέας ἰδεῶν καὶ ἀξιῶν κρίνεται ἐκ παραλλήλου μὲ τὸ ἔργο του.
Ἑπομένως ὁ λόγος του ἐκ προοιμίου δὲν δύναται νὰ ἀπέχει παρασάγγας, εὐρισκόμενος
σὲ διάσταση ἀπὸ τὴν προσωπικότητά του.
Ὁ Διονύσιος Χριστοφοράτος, παρότι νέος ἡλικιακὰ ποιητής, στὴ δεύτερη αὐτὴ ποιητική του συλλογή, ἀπόσταγμα πολυετοῦς ἐργασίας μα καί σχολαστικῆς ἔρευνας καἰ μέριμνας, ἐπιχειρεῖ συνειδητά ἕνα γενναῖο καὶ ἰδιαίτερο γλωσσικὸ τόλμημα στὰ χρονικὰ τῆς νεότερης ἑλληνικῆς ποίησης, ἀψηφώντας, ποιητικῇ ἀδείᾳ προφανῶς, τὴν καθιερωμένη συμβατικὴ χρήση τῆς Νεοελληνικῆς γλώσσας καὶ γράφοντας στὴ Νεοελληνικὴ μὲν ἀλλὰ μὲ τὴ χρήση ἔντονων στοιχείων ἀπὸ τὴ Λόγια καὶ τὴν Ἀρχαία Ἑλληνικὴ γλῶσσα, τήν ὁποία θεωρεῖ ἱερή. Καταφέρνει ὡστόσο μὲ πρωτοφανῆ δυναμισμὸ καὶ μαεστρία νὰ δώσει ἕνα ἁρμονικὸ γλωσσικὸ καὶ νοητικὸ σύνολο, εὔληπτο, κατανοητό, πνευματοφόρο.
Αὐτὴ τὴν πορεία πλεύσης φαίνεται ν΄
ἀκολουθεῖ μὲ ἱερὴ προσήλωση ὁ ποιητὴς στὴν ἀλληλογραφία του καὶ στὸν γραπτό του
λόγο συλλήβδην, σὲ βαθμὸ ποὺ καὶ τὰ προσωπικά του μηνύματα γράφονται
ἀποκλειστικὰ στὴν ἴδια ποιητικὴ καὶ λόγια γλῶσσα τῶν ποιημάτων του.
Ὁ ὅρος γλωσσοπλάστης ἢ λεξιπλάστης δὲν θὰ εὔρισκαν στὴν ἐποχή μας πιὸ κατάλληλο ἀποδέκτη ἀπὸ τὸν ποιητή, Διονύσιο Χριστοφοράτο. Κάθε του λέξη, ἐπιλεγμένη σχολαστικά, σφυρηλατεῖται στὸ ἀμόνι τῆς ἑτυμολογίας μὲ ὁδηγὸ τὴν ἱερὴ γλῶσσα, ἐνῷ ἀναφέρεται ἀνελλιπῶς στὸ ἱστορικὸν ἕτυμον τῶν λημμάτων καὶ στὶς σχετικὲς πηγὲς καὶ παραπομπές.
Ἡ ἰδιαιτέρως προσεγμένη ποιοτικὴ ἔκδοση ἀπὸ τὴν Κάπα Ἐκδοτική, συντελεῖ ὥστε τὸ σύνολο τοῦ βιβλίου ἐπιμελημένο ἄψογα ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν ποιητή- τόσο σὲ ἐπίπεδο κειμένων ὅσο καὶ δημιουργίας ἐξωφύλλου- ν΄ἀποτελεῖ ἕνα λεπταίσθητο κέντημα, ἔντεχνα καλλιεργημένου λόγου, στὶς ὀγδόντα ἑπτὰ σελίδες τοῦ ὁποίου περιλαμβάνονται ἑβδομήντα ποιήματα, μικρὰ κομψοτεχνήματα, γλωσσικὰ καὶ πνευματικά, σμιλεμένα προσεκτικά, μὲ ψηφίδες ἐπιλεγμένες ἀπὸ τὸν ποιητὴ λέξεις, ποὺ ἔχουν ὑποστεῖ μία πρὸς μία ἑτυμολογικὴ διήθηση.
Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα, ἀνάμεσα σὲ πολλὰ ἄλλα, εἶναι καὶ τὸ ποίημα:
Αὐτόματος τηλεφωνητής
Αὐτὴν τὴν στιγμὴν ἀπουσιάζω
Σᾶς ὁμιλεῖ ὁ αὐτόματος τηλεφωνητής
τοῦ γράφοντος παρόντος
σύναμα καὶ ἀπόντος
Διὰ ὁποιοδήποτε σχόλιον εἰλικρινές
Καὶ γνώμην ἄκρως κριτικήν
ἀφῆστε σᾶς παρακαλῶ τὸ μήνυμά σας
Μὲ τὸν ἀπόηχον τῆς φωναχτῆς
ἢ σιωπηλῆς σας ἐκφορᾶς
τοῦ τελευταίου μου στίχου
Διὰ κάθε σχόλιον κολακευτικόν
κι ἀναίτια ἐνθαῤῥυντικόν
Ἀφῆστε σᾶς παρακαλῶ τὸ μήνυμά σας
μετὰ τὸν θάνατόν μου
Ἐνῷ ὁ ποιητής, Διονύσιος Χριστοφοράτος, υἱοθετεῖ σχολαστικὰ τόνους καὶ πνεύματα άκόμη καὶ πάνω στὸ γράμμα –ῥ- καθὼς καὶ τὴν ὑπογεγραμμένη τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς γλώσσας, έκ παραλλήλου ἀπαλείφει ἐντελῶς τὰ σημεῖα στίξης. Δὲν ὑπάρχει πουθενὰ στὰ ποιήματά του κόμμα, οὔτε τελεία, διότι, κατὰ τὸν ἴδιο, τὰ σημεῖα στίξης εἶναι ἤδη ἐνσωματωμένα στή δυναμικὴ τοῦ κειμένου.
Ἐπὶ παραδείγματι, ὅπως επισημαίνει ὁ ποιητής καὶ ὡς μικρὴ ἐνδεικτικὴ ἀναφορὰ αὐτῆς τῆς τεχνικῆς του, ὅπου κρίνει ἀπαραίτητο, ἢ ἐπιθυμεῖ νὰ βάλει ὁ ἀναγνώστης του κόμμα, ὅπως στὸ τέλος κάποιου στίχου του, τοποθετεῖ μία ὀξεία στὴν λήγουσα τῶν βραχυκατάληκτων λέξεων, διότι ὡς γνωστόν, ὅταν ὑπάρχει κόμμα, τοποθετεῖται ὀξεία στὴν βαχεία λήγουσα τῶν καταλήξεων.
Μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο καὶ σὲ λεπτὴ ἀντιδιαστολὴ άπὸ τὴν γλωσσικὴ ἐκφορὰ τῶν ποιημάτων ὁμοτέχνων του, στὸ ἔργο τῶν ὁποίων παραλείπονται τὰ σημεῖα στίξης, σημειώνεται, πὼς συνήθως στὸ τέλος κάθε στίχου, τοποθετεῖται τὸ σημάδι τονισμοῦ τῆς βαρείας, στὶς λέξεις ποὺ τονίζονται στὴν λήγουσα καὶ ἡ συλλαβὴ εἶναι βραχεία, μὲ ἀποτέλεσμα ὁ ἐπόμενος στίχος νὰ συνεχίζεται σὰν μιὰ ἐνιαία πρόταση.Αὐτὰ καὶ ἄλλα πολλὰ περὶ τεχνικῆς, τὰ ὁποῖα δὲν κρίνονται δόκιμα ἀναφορᾶς στὴν παροῦσα ἀξιολόγηση, ἕνεκα οἰκονομίας χώρου καὶ συντομίας.
Στὴ θεματολογία του ἔχουν δεσπόζουσα θέση ἡ ἀγάπη στὸ παιδί, στὴ φύση, στὴν τέχνη, καθὼς καὶ ὁ ἔρωτας, ὁ χρόνος, τὸ φῶς, τὸ σκοτάδι, ὁ θάνατος. Πρόκειται γιὰ ἔργο νοησιαρχικὸ σὲ ἁρμονικὴ συνύπαρξη μὲ τὸ συναίσθημα, συχνὰ λακωνικὸ ἐν τῇ σοφίᾳ του, ἕνα θαρραλέο ταξίδι στὰ ἄδυτα τῆς ψυχῆς καὶ τῆς ζωῆς, πειθαρχημένο μὲν στὴ δωρικὴ λιτότητα τοῦ κρυστάλλινου λόγου του άλλὰ καὶ στὴ σαγήνη τῆς λυρικῆς γλωσσικῆς ἀπόδοσης, ἐμπλουτισμένο παράλληλα μὲ διάχυτα βιώματα, ἀνησυχίες, συλλογισμούς, ἔντονα αἰσθήματα καὶ ἄφθονα εἰκονοπλαστικὰ ἐρεθίσματα.
Το ἔργο
σηματοδοτεῖ μία ρηξικέλευθη διάνοιξη τῶν ποιητικῶν καὶ γλωσσικῶν
συνόρων, γιὰ μία γοητευτικὴ αναδρομή στὸ παρελθόν, τότε ποὺ ἡ ποίηση ἦταν
δεμένη μὲ τὸ δρώμενο χωρὶς νὰ ὑποτιμᾶται ὁ λόγος.
Χειρίζεται λεκτικὰ καὶ τιθασεύει ἰσορροπημένα παρελθόν, παρὸν καὶ μέλλον κάτω ἀπὸ μία ἀκατανίκητη δύναμη στροφῆς κι ἐπιστροφῆς στὴν πηγὴ τῆς γλώσσας τοῦ φωτός, ἡ ὁποία καὶ διαπότισε μὲ τὰ νάματά της τὶς τέχνες, τὶς ἐπιστῆμες ἐν γένει τὸν πολιτισμὸ τῆς ἀνθρωπότητας. Δίνει σαφῶς τὴν ἐντύπωση ὅτι ἔχει μελετήσει βαθιά ποίηση κι ἔχει ἐνστερνιστεῖ νότες ἀπὸ ποιητές, ξένους κι Ἕλληνες, ἐκφραστὲς τοῦ ὑπερρεαλιστικοῦ πνεύματος.
Ο ποιητὴς εὐσχημόνως κι εὐχητικὰ προτρέπει:
«Πάντοτε τὸν κόσμο νὰ θεωρῇτε καὶ νὰ ἀναθεωρῇτε
μὲ ἱερὸ τὴν γλῶσσα ὁδηγό
μέσῳ τοῦ μαγικοῦ ἐντός σας ὀπτίλου.
Αὐτῷ τῷ τρόπῳ γίνεται δυνάμει ὀμορφότερος
εὔσχημος καὶ καλλίτερος».
Αὐτὴ εἰκάζεται πὼς εἶναι μόνο ἡ ἀρχή. Τὸ ποιητικὸ ἔργο τοῦ Διονυσίου Χριστοφοράτου, προώρισται ἐκ τῶν πραγμάτων νὰ ἀπασχολήσει ἀσφαλῶς διαχρονικὰ ἐκτὸς ἀπὸ τὸ ἀπαιτητικὸ φιλοαναγνωστικὸ κοινὸ καί ποιητές, κριτικοὺς Λογοτεχνίας κι ἐπιστήμονες γλωσσολόγους, ποὺ θὰ ἐνσκύψουν μὲ αὐξημένο ἐνδιαφέρον σὲ αὐτό, σὲ ἐπίπεδο μελέτης, φιλολογικῆς καὶ γλωσσικῆς ἔρευνας.
Καταληκτικά, ἀξίζουν ὁλόθερμα συγχαρητήρια στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν, ἡ ὁποία ἀξιοκρατικῶς βράβευσε τὸ ἔργο, ἐπίσης στὶς Ἐκδόσεις Κάπα καθὼς καὶ στὸν πρωτοπόρο ποιητή. Ἐκφράζουμε βαθιὰ ἐκτίμηση πρὸς τὸ πρόσωπό του καὶ θαυμασμὸ γιἀ τὸν Μαγικό του Ὀπτίλο, ἐνῷ ἀναμένουμε σύντομα ἑπόμενες ἐξίσου ἐμπνευσμένες ἐκδόσεις του.
Ἀπὸ τὴν παρουσίαση στὸ ὀπισθόφυλλο τοῦ βιβλίου
καὶ οἱ ἀκόλουθοι στίχοι, ἐνδεικτικοὶ τῆς
λογοτεχνικῆς ἰδιοσυγκρασίας καὶ ταυτότητας τοῦ ποιητῆ:
Σφυρὶ καὶ γλυφίδα
στὰ χέρια τοῦ χρόνου
τοῦ ῥολογιοῦ οἱ δεῖκτες
Μὲ σμίλεψαν
μὲ λάξεψαν
κι' ὅ,τι παρέμεινα
κι' ὅτι ἀπέμεινα
ἕνας ἐλάχιστος
τῶν λέξεων ἐραστής
* Ἡ Εὔα Ἀρβανίτη-Μιχαλοπούλου εἶναι
φιλόλογος, συγγραφέας, ποιήτρια, ἀρθρογράφος, ἐπιμελήτρια βιβλίων.
.
🔰Ἔργο πεντακοσίων δώδεκα σελίδων, ἐργασία πέντε χρόνων, δυστυχώς ἐξαντλημένο.
🔰 Έρευνα, συνεντεύξεις, συγγραφή, στήσιμο, εξώφυλλο, επιμέλεια κειμένων, επιμέλεια έκδοσης:
✅ Εύα Αρβανίτη-Μιχαλοπούλου✅
Η Εύα Αρβανίτη-Μιχαλοπούλου με το ποίημα “Ματωμένο” ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του περιοδικού ΣημειΩματάριο, για συμπόρευση και ενεργή συμμετοχή στα καίρια και κοινά προβλήματα που απασχολούν όλη την ανθρωπότητα, θεωρώντας πως η λογοτεχνία δεν είναι μέσο ατομικής ολοκλήρωσης και προβολής αλλά πως οφείλει να είναι ο φανοστάτης που θα φωτίζει το είναι μας στο μέλλον.
Λογοτεχνική δράση 2025: “Η ομορφιά του κόσμου”
Ματωμένο
Τὸ φεγγάρι
ἡ ἀνθρωπόκαινος χθών
κι ὁ αἰματόβρεχτος μανδύας της
καὶ τὰ δαχτυλίδια καπνοῦ τῆς ἀποτέφρωσής της
στὴν πιὸ ψηλὴ κορφή της ὁ δεσμώτης παιανίζει
ἕνα λουλούδι.
Τὸ φεγγάρι
τὸ λουλούδι του
και τα αιμώδη πέταλα τῆς πλησμονής του
και τα δάκρυα της κοιλάδας τῶν κλαυθμῶν του
στὴν πιὸ βαθιὰ χαράδρα της η χώρα μας προσκαρτερεί
ἕνα σινιάλο.
Τὸ φεγγάρι
τὸ σινιάλο του
καὶ τὸ μαντίλι τ ‘ οὐρανοῦ του
κι οἱ θημωνιές της εὐελπιστίας του
στὸν πιὸ ἠλιοφώτιστο αἰῶνα της η Νέα Γη ἐπωάζει
τὸν Λυτρωμό.
Λίγα λόγια για την Εύα Αρβανίτη-Μιχαλοπούλου
Ορμώμενη απ΄ το νησί σημαντικών μορφών της Λογοτεχνίας μας, όπως η Σαπφώ, ο Μυριβήλης, ο Ελύτης, με την ποίηση να ρέει στη φλέβα και τον αιγαιοπελαγίτικο παφλασμό των κυμάτων της Λέσβου παντοτινά στην καρδιά, περιπλανιέται στα σταυροδρόμια του Λόγου από τα δεκαπέντε της, που χρονολογούνται τα πρώτα της ποιήματα. Το ταξίδι αυτό δεν έχει τέρμα ούτε σταματημό, μόνο νέους σαγηνευτικούς προορισμούς.
Τίμησε δεόντως και τιμά όλα τα είδη του Λόγου με ποικίλες ιδιότητες ως φιλόλογος, αρθρογράφος σε Αθηναικό Τύπο, έντυπο και ηλεκτρονικό, βραβευμένη συγγραφέας, ποιήτρια, ραδιοφωνική παραγωγός, blogger μα τώρα δηλώνει συνεπαρμένη με την ποίηση. Ανακαλύπτει δε με τη μελέτη τόσο ωραίους δημιουργούς στη χώρα μας κι αλλού, ικανούς κι αναγκαίους για ν΄αλλάξουν το βαρύ δονητικό φορτίο του πλανήτη μας. Τους σέβεται και τους στηρίζει, αφήνοντας και το δικό της ταπεινό αποτύπωμα γραφής μέσα στη μεγάλη οικογένεια των σύγχρονων Ελλήνων Λογοτεχνών.
Στρατής Πασχάλης, Κοιτάζοντας Δάση, Μεταίχμιο
Ιερά μου φαίνονται μόνο τα δέντρα
Ειδική μνεία:
Το περιοδικό ΣημειΩματάριο ευχαριστεί θερμά τους ποιητές Στρατή Πασχάλη και Γιώργο Δουατζή για την ένθερμη στήριξη και πολύτιμη συμμετοχή τους στη λογοτεχνική δράση 2025: “Η ομορφιά του κόσμου”.
Επίσης, η λογοτεχνική δράση 2025: “Η ομορφιά του κόσμου”, αφιερώνεται σε όλους τους ποιητές και πεζογράφους που άφησαν βαθιά τα χνάρια και το όραμά τους στη συνείδησή μας, πριν “μετοικήσουν προς άγνωστον διεύθυνση”.
Το περιοδικό ΣημειΩματάριο, διευκρινίζει πως η λογοτεχνική δράση 2025: “Η ομορφιά του κόσμου” δεν έχει καμία σχέση με βραβεία, λογοτεχνικούς διαγωνισμούς και κάθε είδους οικονομική ή άλλη συναλλαγή. Επισημαίνει δε, πως την αποκλειστική ευθύνη για τη γνησιότητα των κειμένων και την άδεια χρήσης φωτογραφιών έχουν αποκλειστικά οι συμμετέχοντες που τα καταθέτουν στο ΣημειΩματάριο προς δημοσίευση. Επιπλέον, αποποιείται κάθε ευθύνη για την καταχρηστική χρήση της δράσης από άλλα άτομα συμμετέχοντα και μη, συλλόγους, φορείς ή οποιοδήποτε κακόβουλο στοιχείο.
Χθών= Γη
Ανθρωπόκαινος =η πιο πρόσφατη εποχή καταστροφικής επίδρασης του ανθρώπου στη Γεωλογία
Ευελπιστία= ελπίδα
Πλησμονή=αφθονία
Επιμέλεια – Συντονισμός: Άννα Ρω
Δημοσιεύτηκε στις Καλοκαιρινές Πνοές, καλοκαίρι 2024
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΟΛΟ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ ΑΙΓΑΙΟΥ
Δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό Ι travel poetry
